บทความ: นักสังคมสงเคราะห์กับการดูแลผู้ป่วยสูงอายุโรคเรื้อรัง

พัชรากร สุขสำราญ
นักสังคมสงเคราะห์ชำนาญการ
โรงพยาบาลราชวิถี 2 (รังสิต)

มาทำความเข้าใจ 3 ส. ที่นักสังคมสงเคราะห์ควรให้ความสำคัญในการส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้ป่วยสูงอายุโรคเรื้อรัง

เมื่อพูดถึงโรคเรื้อรัง เราก็มักนึกถึงโรคหรืออาการเจ็บป่วยที่ต้องรักษาเป็นระยะเวลานาน ย่อมส่งผลกระทบทั้งทางตรงและทางอ้อมมากมาย เช่น สภาพร่างกายที่อาจมีโรคแทรกซ้อนอื่น ๆ ตามมา สภาพจิตใจที่เริ่มท้อแท้กับการรักษาและอาการที่นับวันจะแย่ลงเรื่อย ๆ รวมถึงความรู้สึกเป็นภาระของผู้ดูแล สภาพทางเศรษฐกิจที่ต้องสูญเสียเงินไปกับการดูแลรักษา และสภาพทางสังคมที่เกี่ยวข้องกับคนในครอบครัวหรือผู้ดูแล ที่อาจต้องหยุดหรือลางานเพื่อพาผู้สูงอายุไปรักษา

หลายครั้งที่ใครต่อใครมักสงสัยว่า เราจะเฝ้าระวังการเกิดปัญหาในกลุ่มผู้ป่วยสูงอายุโรคเรื้อรังนี้ไปทำไม คำตอบที่ผู้ถามมักจะได้ยินจากนักสังคมสงเคราะห์เสมอ ก็คือ ถ้าเราไม่เริ่มวางแผนการดูแลตั้งแต่วันที่ผู้สูงอายุยังแข็งแรงพอหรือยังพอช่วยเหลือตัวเองได้ เราอาจจะต้องทำงานหนักมากขึ้นในวันที่ผู้ดูแลเริ่มดูแลไม่ไหว ความสัมพันธ์เริ่มมีปัญหา และอาจจะไม่ต้องการดูแลผู้สูงอายุอีกแล้วก็เป็นได้ 

เมื่อเป้าหมายในการทำงานของนักสังคมสงเคราะห์ คือ คุณภาพชีวิตที่ดีของผู้ป่วยสูงอายุโรคเรื้อรัง การให้ความสำคัญกับ 3 ส. จึงเป็นที่สำคัญที่เราต้องส่งเสริมกันค่ะ

1. ส. สุขภาพอนามัย ผู้ป่วยสูงอายุโรคเรื้อรังต้องได้รับการดูแลต่อเนื่องด้านสุขภาพอนามัยอย่างเหมาะสม การส่งเสริมให้ผู้ดูแลมีความรู้ ทักษะ เกี่ยวกับโภชนาการที่เหมาะสม การทำความสะอาดร่างกาย/ที่อยู่อาศัย การดูแลแผลกดทับ และการทานยาอย่างต่อเนื่อง นอกจากจะทำให้ลดการเจ็บป่วยซ้ำ ยังเป็นการช่วยฟื้นฟูสมรรถภาพของผู้สูงอายุด้วย

2. สัมพันธภาพที่ดีในครอบครัว ผู้ป่วยสูงอายุโรคเรื้อรังหลายคนมีความเปราะบางทางอารมณ์ และรู้สึกว่าตนเป็นภาระของผู้ดูแล การส่งเสริมให้ผู้ดูแลเข้าใจและยอมรับความเปลี่ยนแปลงของผู้สูงอายุ นอกจากจะทำให้ความสัมพันธ์ดีขึ้นแล้ว ยังทำให้ผู้สูงอายุ รู้สึกมีคุณค่าในตัวเองด้วย

3. ส. สิทธิสวัสดิการสังคม สิทธิประโยชน์ที่ผู้สูงอายุควรได้รับมีมากกว่าการได้รับเบี้ยผู้สูงอายุทุกเดือน 13 สิทธิผู้สูงอายุ เช่น การลดหย่อนค่าโดยสาร การปรับสภาพที่อยู่อาศัยผู้สูงอายุที่ยากจน การกู้ยืมเงินทุนเพื่อประกอบอาชีพปลอดดอกเบี้ย การจัดหางานและฝึกอบรมด้านอาชีพ เรียนรู้ตลอดชีวิตในโรงเรียนผู้สูงอายุ และอื่น ๆ การส่งเสริมให้ผู้ดูแลมีความรู้ และเข้าถึงสิทธิสวัสดิการสังคมได้อย่างเหมาะสม ย่อมทำให้ผู้สูงอายุมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

--------------------------------------------------------------------------